Uhuvvet ne demek islam ansiklopedisi ?

Bir kelimenin peşine düşmenin sıcak bir heyecanı vardır. Bu akşam, masama çayımı koyup “uhüvvet”i araştırırken hissettiğim tam da buydu. “Uhuvvet ne demek islam ansiklopedisi?” diye soranlara, yalnızca bir tanım değil; veriler ve gerçek hayattan hikâyelerle dokunmuş bir yolculuk anlatmak istiyorum. Çünkü “kardeşlik” dediğimiz şey, sadece sözlükte değil; mahalle bakkalının veresiye defterinde, arama-kurtarma gönüllüsünün eldiveninde, okul çıkışında paylaşılan simitte yaşıyor.

Uhuvvet ne demek islam ansiklopedisi?

TDV İslâm Ansiklopedisi’ndeki “Uhuvvet” maddesi, terimin Arapça “uhuvve/ihvet” kökünden geldiğini ve başta Kur’ân’daki “Müminler ancak kardeştirler” (Hucurât 49/10) ilkesinin kurucu bir kavramı olduğunu belirtir. Kavram, iman kardeşliği ekseninde sosyal barışı, uzlaştırmayı ve dayanışmayı kapsar; tarih boyunca ahlâk, fıkıh ve tasavvuf literatüründe muhabbet, yardımlaşma ve arabuluculukla ilişkilendirilmiştir. :contentReference[oaicite:0]{index=0}

Bu çerçevenin temel dayanağı olan Hucurât 10. ayet, “Müminler ancak kardeştirler; öyleyse kardeşlerinizin arasını düzeltin…” diye seslenir. Diyanet’in tefsiri de ayetin, toplumsal çatışmalarda barış ve arabuluculuğu bir vecibe olarak konumlandırdığını vurgular. :contentReference[oaicite:1]{index=1}

Verilerle uhuvvet: Kardeşliğin kalp atışı ölçülebilir mi?

Kardeşliğin duygusu kalple ölçülür; ama etkisi sahadaki rakamlarla da görünür. Charities Aid Foundation’ın her yıl yayımladığı World Giving Index/World Giving Report, ülkelerin “yabancıya yardım etme, gönüllü çalışma, bağış yapma” davranışlarını izleyerek küresel cömertlik eğilimlerini ortaya koyar. Bu raporlar, toplumsal dayanışmanın trendlerini okumak ve sivil dayanışmanın nabzını tutmak için önemli bir referanstır. :contentReference[oaicite:2]{index=2}

Yerel bir örnek: AFAD gönüllülüğü ve sivil arama-kurtarma ağlarına katılım, uhuvvetin sahadaki en somut göstergelerinden. 2024’e doğru kamu beyanlarında Türkiye’de afet gönüllülerinin 1,5 milyon kişiye ulaştığı ifade edilmişti; bu sayı, kriz anlarında “kardeşlik refleksi”nin kurumsal bir çatı altında nasıl çoğaldığını gösterir. :contentReference[oaicite:3]{index=3}

Bir hikâye: Aynı sokağın iki kapısı

Bir yaz akşamıydı. Mahallede elektrikler kesilmiş, herkes sokakta toplanmıştı. Ayşe Teyze’nin kapısında endişeli bir kalabalık… Yan bina çökmemişti ama duvarlar çatlamış, içeride iki yaşlı kalmıştı. Komşulardan Yusuf, AFAD eğitiminde öğrendiği “güvenli tahliye” adımlarını sayarken, lise öğrencisi Derya çantaya su–ilaç–battaniye doldurup koştu. Birisi plan yaptı, diğeri kalp koydu; ikisi birlikte “kardeşlik” dediğimiz köprüyü kurdu. Ertesi gün gönüllüler, resmi ekiplerle aynı çizelgede buluştu; Yusuf’un listesi Derya’nın notlarıyla birleşti. O akşamın raporunda sayılar vardı ama satır aralarında bir kavram parlıyordu: uhuvvet. (Bu “plan + şefkat” birlikteliği, İslâmî literatürde uhuvvetin “muhabbet, yardımlaşma ve arabuluculuk” boyutlarıyla örtüşür.) :contentReference[oaicite:4]{index=4}

Köken ve kapsam: Sözlükten sahaya

• Köken: “Uhuvvet” Arapça kökenli olup “kardeşlik, kardeşçe bağ” anlamlarını taşır; Türkçe kaynaklar da kelimeyi sosyal birliktelik ve dayanışmayla açıklar. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
• Nass dayanağı: Hucurât 49/10 ayeti, müminler arası uzlaştırmayı farz-ı kifâye düzeyinde bir sorumluluk olarak temellendirir. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
• Tarihî/ruhanî damar: Tasavvuf ve ahlâk metinleri uhuvveti hasetle mücadele, gıybetten kaçınma, “mü’minin kusurunu örtme” gibi pratiklerle somutlar; modern dönemde Risale-i Nur’un “Uhuvvet Risalesi” bu ahlâkı çağdaş toplumsal dile taşır. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
• Güncel yansımalar: Gönüllülük, bağış, “yabancıya yardım” gibi davranış göstergeleri ulusal ve küresel raporlarla izlenir; bu göstergeler uhuvvetin toplumsal karşılığını ölçmeye yardımcı olur. :contentReference[oaicite:8]{index=8}

“Uhuvvet ne demek islam ansiklopedisi?” sorusunu hayata bağlamak

Ansiklopedi bize kavramın haritasını veriyor; hayat ise sokak sokak o haritayı yürütüyor. Ayırıcı çizgi şu: Uhuvvet, yalnızca “biz bize” sıcaklığı değil; krizde arabuluculuk, gündelikte dayanışma, uzakta olana empati ve kurumsal şeffaflıkla desteklenen sivil enerji demek. CAF’ın küresel verileri toplumsal cömertliğin dalgalanmalarını gösterirken, yerel gönüllülük ağlarındaki artış, bu kavramın kültürel değil aynı zamanda operasyonel bir kapasiteye dönüştüğünü gösteriyor. :contentReference[oaicite:9]{index=9}

Uhuvvetin üç ayağı: Kalp, kurum, köprü

1. Kalp: Bireyin niyeti, merhameti, komşusunun derdine kulağını açması.
2. Kurum: Gönüllülüğün eğitim, standart ve raporlamayla güçlenmesi; paydaşların birlikte çalışabilmesi. (Afet ve sivil ağların rolü.) :contentReference[oaicite:10]{index=10}
3. Köprü: Farklı mahalleleri, sınıfları, dilleri birleştiren pratikler: mahalli imece, burs sandıkları, gıda paylaşım ağları, kriz arabuluculukları.

Hikâyeyi büyütmek için pratik sorular

• Bugün kimin arasını düzeltebilirim? Hucurât 10’un çağrısı, en yakından başlıyor. :contentReference[oaicite:11]{index=11}
• Hangi gönüllü eğitimini alabilirim? Afet, sosyal hizmet ya da gençlik çalışmalarında temel modüller, kalbi eyleme dönüştürür. :contentReference[oaicite:12]{index=12}
• Veriyi nasıl kullanırım? Mahalle ihtiyaç haritası, bağış şeffaflığı, etki raporları—CAF raporlarının gösterdiği gibi, ölçülen iyilik büyür. :contentReference[oaicite:13]{index=13}

Uhuvvetin sıcak sofrası: Söz sizde

“Uhuvvet ne demek islam ansiklopedisi?” sorusuna ansiklopedik tanım kadar sokağın sesiyle de cevap vermek istedim. Şimdi bu sofrayı birlikte büyütelim: Sizin mahallenizde “kardeşlik” en son ne zaman görünür oldu? Arası açılan iki insanı barıştırdığınız veya bir gönüllü eğitimine katıldığınız bir anı var mı? Dayanışmayı ölçmek için hangi verileri takip ediyor, hangi pratikleri öneriyorsunuz? Yorumlarda buluşalım; aynı kelimenin etrafında, aynı sofrayı paylaşalım. :contentReference[oaicite:14]{index=14}

::contentReference[oaicite:15]{index=15}